انتقال فرهنگ عاشورا به نسل آینده ضروری است

به گزارش خبرنگار مهر در قم، حجت‌الاسلام مهراب صادق‌نیا در چهاردهمین نشست از دوره دوم سلسله نشستهای عاشورا پژوهی، چهل منزل تا اربعین با عنوان «رابطه شکل و معنا در حادثه عاشورا» که شامگاه جمعه در سالن جلسات مرکز انجمن‌های علمی حوزه ‌علمیه قم توسط مرکز مطالعات راهبردی خیمه برگزار شد، با بیان اینکه عاشورا تنها یک حادثه تارخی نیست، بیان داشت: نگاه ما به عاشورا به عنوان یک فرهنگ است که در طول تاریخ برگِرد مجموعه‌ای از ارزش‌ها و هنجارها شکل گرفته است.

وی با تأکید بر اینکه عاشورا تنها یک اتفاق نیست، اظهار داشت: عاشورا مجموعه‌ای از هنجارها، ارزش‌ها، باورها و معانی است که که برگرد یک اتفاق تاریخی شگل گرفته‌اند و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه امروز ما میراث‌دار فرهنگ عاشورا هستیم، بیان کرد: امروز ما نه تنها دانایان و آگاهان نسبت به یک واقعه تاریخی هستیم بلکه میراث‌داران یک بسته فرهنگی و هنجاری به نام عاشورا هستیم.

رئیس موسسه زبان و فرهنگ شناسی جامعه‌المصطفی العالمیه افزود: وقتی ما به عاشورا به دید یک فرهنگ نگاه می‌کنیم با پدیده‌ای به نام انتقال فرهنگی مواجه هستیم که چگونه این فرهنگ را باید از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.

حجت‌الاسلام صادق‌نیا گفت: انتقال فرهنگی برای یک فرهنگ ضرورت است زیرا اگر انتقال فرهنگی رخ ندهد آن فرهنگ هر چه هم متعالی به مرور زمان از بین می‌رود و اصطلاحا مضمحل می‌شود.

وی با بیان اینکه انتقال فرهنگی یک پدیده کاملا مثبت و کاملا ضروری برای هر فرهنگ است، اظهار داشت: انتقال فرهنگی از یک نسل به نسل دیگر باعث می‌شود این فرهنگ باقی بماند و حضور تاریخی بلندی داشته باشد.

رئیس موسسه زبان و فرهنگ شناسی جامعه‌المصطفی العالمیه به تشریح نحوه انتقال فرهنگی به اشکال گوناگون پرداخت و انتقال فرهنگی را مبتنی بر پیدایش زبان دانست و بیان کرد: زبان عبارت است از مجموعه‌ای از نماد‌ها که یک فرهنگ یا یک جامعه آن را انتخاب می‌کند تا معانی فرهنگی خود را بر اساس و یا به واسطه این نماد‌ها به نسل دیگر منتقل کند.

وی الفاظ، اشکال و حرکات بدنی را سه دسته اصلی نماد‌ها ذکر کرد و گفت: در علم جامع شناسی به مجموعه‌ این نماد‌ها زبان می‌گویند که برای انتقال معنا و فرهنگ به کار می‌روند.

صادق‌نیا تأکید کرد: هر فرهنگی از جمله فرهنگ غنی عاشورا برای اینکه خودش را از یک نسل به نسل دیگر منتقل کند باید این نمادها را به خدمت بگیرد تا در این کار موفق عمل کند.

وی همچنین در ادامه به ضرورت استفاده از نماد‌ها پرداخت و نمادها را برآمده از فرهنگ کلی جامعه عنوان کرد و ابراز داشت: نمادها به جز اینکه معنا را منتقل می‌کنند باعث انسجام جامعه و انضباط اجتماعی می‌شوند.

رئیس موسسه زبان و فرهنگ شناسی جامعه‌المصطفی العالمیه تصریح کرد: بر همین اساس عزاداری برای امام حسین(ع) به جز اینکه به عنوان یک نماد معنایی را منتقل می‌کند، باعث انسجام اجتماعی نیز می‌شود.

این پژوهشگر با بیان اینکه نمادها ارزش استقلالی ندارند، ابرازداشت: نمادها ابزار و آلاتی هستند که برای انتقال معنا استفاده می‌شوند و به محض انتقال معانی از بین می‌روند.

حجت‌الاسلام صادق‌نیا تصریح کرد: اگر در نمادها توقف داشته باشد انتقال فرهنگی صورت نمی‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه نماد باید با معنا سنخیت داشته باشد گفت: عاشورا به عنوان یک فرهنگ برای اینکه از نسلی به نسل دیگر منتقل شود زبان می‌خواهد، پس ما باید عاشورا را در قالب مجموعه‌ای از نماد‌ها قرار دهیم تا انتقال فرهنگی صورت گیرد.

اجازه نداریم برای انتقال فرهنگ عاشورا از هر نوع نمادی استفاده کنیم

رئیس موسسه زبان و فرهنگ شناسی جامعه‌المصطفی العالمیه افزود: ما برای انتقال فرهنگ عاشورا از نماد‌های تصویری و یا بدنی مانند سینه‌زدن، زنجیرزدن، اشک ریختن، پوشیدن یک لباس مشکی و... استفاده می‌کنیم که همه این نماد‌ها برای انتقال معانی است.

این پژوهشگر با بیان اینکه عاشورا پویا است چون با نمادها منتقل شده است، بیان کرد: البته ما اجازه نداریم برای انتقال این فرهنگ غنی از هر نوع نمادی استفاده کنیم زیرا هر شکل از نماد نمی‌تواند در خدمت نهضت عاشورا باشد و معانی بلند این فرهنگ را منتقل کند.

صادق‌نیا تأکید کرد: نباید تصور کنیم که راه‌اندازی یک هیئت و یا  یک دسته سینه‌زنی نهایت تعهد نسبت به عاشورا است زیرا زمانی این نماد‌ها درست به کار گرفته شده است که معنا بلند فرهنگ عاشورا را منتقل کنند.

وی بیان کرد: همه نمادهایی که ما برای انتقال فرهنگ عاشورا به کار می‌بریم باید ما را به معنا برسانند وگرنه ارزش واقعی خود را از دست می‌دهند.

رئیس موسسه زبان و فرهنگ شناسی جامعه‌المصطفی العالمیه در ادامه با بیان کرد تذکرات مراجع در خصوص اصلاح نمادهایی که برای عاشورا به کار گرفته می‌شود این نکته را گوشزد می‌کند که فاصله‌ای میان نماد و معنا در حال شکل گیری است.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: باید برای پرکردن فاصله میان نماد و معنا در فرهنگ عاشورا تلاش کنیم تا این ثروت بزرگ و سرمایه واقعی از بین نرود.